Przedmiotem konsultacji był schemat linii komunikacyjnych wraz z ich częstotliwościami oraz założenia dotyczące postojów pociągów dla rozkładu jazdy 2034/2035 („horyzont 2035”). Ten rozkład obejmuje okres, dla którego zamierzenia inwestycji w linie kolejowe są już przyjęte a w wielu przypadkach – realizowane.
– Jesteśmy bardzo zadowoleni z tak szerokiego odzewu ze strony społeczeństwa. Otrzymane uwagi są dla nas niezwykle cenne i pomogą w dalszym opracowywaniu projektu HRJ. Dziękujemy wszystkim obywatelom oraz organizacjom społecznym i branżowym, a także jednostkom samorządu terytorialnego, które tą drogą wyraziły swoją opinię – powiedział Piotr Rachwalski, członek zarządu CPK.
Zebrany materiał zostanie przeanalizowany przez zespół HRJ, a wnioski z niego płynące podsumowane w raporcie, który zostanie udostępniony na stronie internetowej projektu. Jego publikacja planowana jest w pierwszym kwartale przyszłego roku, po zakończeniu pozostałych ścieżek konsultacyjnych: z potencjalnymi przewoźnikami kolejowymi, organizatorami transportu oraz ministerstwami transportu krajów, do których planowane są połączenia dalekobieżne.
Na podstawie wniosków ze wszystkich ścieżek konsultacyjnych powstanie kolejna wersja HRJ na rozkład 2034/2035 oraz pozostałe kluczowe horyzonty w okresie 2031-2040. Opracowany w ten sposób materiał będzie stanowił podstawę do stworzenia krajowego planu transportowego Ministerstwa Infrastruktury obowiązującego po roku 2030. Jego przyjęcie będzie poprzedzone kolejną turą konsultacji społecznych.
Efektem wdrożenia HRJ ma być uzyskanie stabilnej i atrakcyjnej oferty przewozów kolejowych w całej Polsce. HRJ stworzy spójny i czytelny dla podróżnych system zapewniający cykliczność rozkładu jazdy, przewidywalność podróży i łatwe przesiadki. Przyjęte rozwiązania będą stabilne na przestrzeni lat, co znacząco ułatwi planowanie podróży w skali całego kraju oraz za granicę.
Projekt HRJ realizowany jest wspólnie przez Ministerstwo Infrastruktury (odpowiedzialne m.in. za segment przewozów dotowanych oraz ramy funkcjonowania rynku kolejowego w Polsce), PKP PLK, zarządcę infrastruktury kolejowej w Polsce (odpowiedzialnego za zaplanowanie inwestycji na sieci kolejowej w najbliższych 10 latach celem dostosowania prędkości i przepustowości do potrzeb realizacji HRJ oraz umowy ramowe z przewoźnikami), CPK (odpowiedzialny za koordynację prac merytorycznych nad HRJ oraz budowę nowych linii dużych prędkości w Polsce), CUPT (odpowiedzialne za wsparcie merytoryczne projektu) przy współpracy z UTK (dbającym o to, aby proces przygotowania HRJ nie dyskryminował żadnego zainteresowanego podmiotu).
HRJ to nowoczesne narzędzie do planowania rozkładu jazdy pociągów na terenie całej Polski, mające na celu wskazanie docelowej sieci połączeń organizowanych przez państwo. Projekt zakłada skoordynowanie połączeń międzywojewódzkich i międzynarodowych z uwzględnieniem zarówno przewozów publicznych, jak i komercyjnych.
– Zgodnie z zapowiedziami uruchamiamy szerokie konsultacje HRJ. Do tej pory oferta połączeń dalekobieżnych nie była tak szeroko konsultowana ze społeczeństwem i branżą – Mówi Maciej Lasek, pełnomocnik rządu ds. CPK
W ramach HRJ każdy powiat w Polsce zostanie włączony w sieć połączeń dalekobieżnych bezpośrednio, lub poprzez skoordynowane z nimi pociągi regionalne lub autobusy. Taka koncepcja organizacji połączeń pozwoli skomunikować ze sobą miasta powiatowe w Polsce. Znacząco ułatwi to nie tylko podróże w skali całego kraju, ale także usprawni komunikację w skali regionalnej. HRJ stworzy spójny, i czytelny dla podróżnego, system zapewniający cykliczność rozkładu jazdy, przewidywalność podróży i łatwe przesiadki. Przyjęte rozwiązania powinny być stabilne na przestrzeni lat.
– Będziemy dążyć do tego, aby rozkład jazdy pociągów dalekobieżnych w Polsce stanowił atrakcyjną i stabilną ofertę dla pasażerów. W związku z tym, że HRJ opiera się na stałych liniach komunikacyjnych, analogicznie jak w komunikacji miejskiej, jest on modułowy i – w zależności od możliwości finansowych lub dostępności taboru – umożliwia stopniowe zagęszczanie siatki połączeń według jednolitego wzorca – mówi wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak.
Przedmiotem konsultacji publicznych jest oferta przewozowa, w tym m.in. częstotliwość kursowania pociągów, ich relacje, a także zasady wyznaczania stacji, na których będą się zatrzymywały.
Uwagi i opinie można zgłaszać za pomocą formularza internetowego na stronie www.hrj.gov.pl do 13 października 2024 r. Wnioski zebrane w tym procesie zostaną przeanalizowane i opublikowane w formie raportu podsumowującego. To czwarta ścieżka szeroko zakrojonego procesu konsultacji, który obejmuje również uzgodnienia z przewoźnikami kolejowymi, organizatorami transportu z kraju i zagranicy oraz ministerstwami transportu krajów ościennych.
– Wyniki rozpoczynających się konsultacji publicznych Horyzontalnego Rozkładu Jazdy stanowić będą istotny wkład w rozwój transportu kolejowego w Polsce. Chcemy, aby HRJ był narzędziem dostosowanym do rzeczywistych potrzeb pasażerów, dlatego zachęcamy wszystkich obywateli, organizacje społeczne i branżowe oraz jednostki samorządu terytorialnego do aktywnego udziału w procesie konsultacyjnym. Zgłoszone uwagi i sugestie będą miały wpływ na kształt przyszłych rozkładów jazdy i całej docelowej oferty przewozowej – powiedział Piotr Rachwalski, wiceprezes Zarządu Centralnego Portu Komunikacyjnego.
Obecnie konsultowany jest horyzont 2035, jako najbardziej reprezentatywny okres, dla którego założenia infrastrukturalne są ustabilizowane, a realizacja kluczowej inwestycji, jaką jest linia Kolei Dużych Prędkości (KDP) „Y” – potwierdzona. Wszystkie założenia dotyczące HRJ na ten rok zostały zebrane w materiale konsultacyjnym, w którym dla każdej linii komunikacyjnej szczegółowo opisane zostały m.in. funkcje linii, zakładana częstotliwość, założenia koordynacyjne i podstawowe mierniki eksploatacyjne.
Wnioski z czterech ścieżek konsultacji zostaną zebrane w raportach podsumowujących i uwzględnione w ofercie przewozowej i wstępnym rozkładzie jazdy. Będą też przedmiotem kolejnych etapów konsultacji publicznych dotyczących rozporządzenia ministra właściwego ds. transportu w sprawie planu transportowego.
Docelowo część połączeń dalekobieżnych w ramach HRJ będzie realizowana przez przewoźników na zasadach komercyjnych, w tym w standardzie KDP. Układ tych połączeń jest projektowany na podstawie szczegółowych analiz, jednak ostateczna decyzja o ich uruchamianiu będzie należała do przewoźników. Oznacza to, że trasa, schemat postojów i przyjęta prędkość maksymalna mogą być odmienne od tych, zakładanych w obecnej wersji HRJ.
Projekt Horyzontalnego Rozkłady Jazdy opracowywany jest z myślą o długoterminowej perspektywie, obejmując lata 2031-2040, z możliwością dalszego rozwoju. Na bazie HRJ dla 2035 roku powstaną wersje na kolejne lata, uwzględniające zmiany w infrastrukturze kolejowej, możliwości organizacyjne rynku i finansowe państwa tak, aby stworzyć w Polsce nowoczesny i zrównoważony system transportu kolejowego, dostosowany do potrzeb pasażerów.
Projekt HRJ realizowany jest wspólnie przez Ministerstwo Infrastruktury (odpowiedzialne m.in. za segment przewozów dotowanych oraz ramy funkcjonowania rynku kolejowego w Polsce), PKP Polskie Linie Kolejowe, zarządcę infrastruktury kolejowej w Polsce (odpowiedzialnego za alokację przepustowości i umowy ramowe z przewoźnikami), spółkę CPK (odpowiedzialną za koordynację prac merytorycznych nad HRJ i budowę nowych linii dużych prędkości w Polsce), Centrum Unijnych Projektów Transportowych (odpowiedzialne za wsparcie merytoryczne projektu) przy współpracy z Urzędem Transportu Kolejowego (dbającym o to, aby proces przygotowania HRJ nie dyskryminował żadnego zainteresowanego podmiotu).
Celem jest wypracowanie siatki połączeń przyjaznej dla pasażera, opartej na prognozach ruchu osób, analizach przepustowości infrastruktury kolejowej i skonsultowanej ze społeczeństwem, organizatorami transportu, potencjalnymi przewoźnikami i branżą transportową. Będzie ona podstawą dla opracowania nowego planu transportowego ministra właściwego ds. transportu dla przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych na okres od grudnia 2030 r. do grudnia 2040 r. W związku z wygaśnięciem obecnie obowiązującej umowy ramowej na świadczenie usług publicznych w międzywojewódzkim i międzynarodowym transporcie kolejowym między Ministerstwem Infrastruktury a PKP Intercity S.A., zgodnie z zasadami IV pakietu kolejowego (unijne regulacje dot. organizacji rynku przewozów pasażerskich) od grudnia 2030 r. wchodzi obowiązek przetargowego wyboru operatora świadczącego przewozy dalekobieżne o charakterze służby publicznej. Oprócz tego zachodzi potrzeba zwymiarowania potrzebnej przepustowości linii kolejowych także dla przewozów komercyjnych, tj. wykonywanych przez przewoźników bez dotacji ze strony państwa.
Mapa w dobrej rozdzielczości oraz opis siatki połączeń dla RJ 2034/2035 znajduje się w zakładce Horyzont 2035
Jest to dobra okazja do uporządkowania kwestii związanych z ofertą przewozową i rozkładem jazdy. Dlatego w ramach Horyzontalnego Rozkładu Jazdy planowane jest wdrożenie cyklicznej i zintegrowanej siatki połączeń w ruchu dalekobieżnym, która będzie odpowiednio skoordynowana wewnętrznie oraz z połączeniami regionalnymi. Tak złożony proces wdrożeniowy nie może być realizowany w oderwaniu od otoczenia społecznego i rynkowego. Dlatego rozpoczynają się szerokie konsultacje mające na celu wypracowanie rozwiązań odpowiadających pasażerom i możliwych do realizacji przez branżę kolejową.
Zapraszamy do zapoznania się z treścią niniejszej strony. W zakładce IDEA przybliżane uwarunkowania jakie stoją za Projektem Horyzontalnego Rozkładu Jazdy. Dla niecierpliwych jest zakładka W SKRÓCIE O HRJ, gdzie w zwięzły sposób opisano najważniejsze założenia Projektu. W sekcji METODYKA opisano od strony merytorycznej i narzędziowej sposób pracy nad kształtowaniem oferty przewozowej i rozkładu jazdy. Wreszcie w części PRODUKTY I RAPORTY zamieszczono opis jednego z dziesięciu horyzontów rozkładu jazdy, tj. 2034/2035 zawierający opis siatki połączeń, założeń dla postojów handlowych i analizę dostępności transportowej. W zakładce HARMONOGRAM I KONSULTACJE opisano ramy czasowe Projektu oraz plan na konsultacje.
Trwa rejestracja na konsultacje z przewoźnikami, do udziału w których zaproszeni są obecni i potencjalni przewoźnicy kolejowi. Aby wziąć udział w procesie konsultacyjnym należy zarejestrować się do 31 sierpnia 2024 r. Szczegóły znajdują się na osobnej stronie. Rozpoczynają się też konsultacje instytucjonalne z organizatorami transportu na szczeblu wojewódzkim i aglomeracyjnym oraz z ościennymi krajami w zakresie połączeń międzynarodowych. Ponadto planowane są konsultacje publiczne z udziałem społeczeństwa oraz organizacji eksperckich, branżowych i naukowo technicznych, których terminy zostaną podane wkrótce do wiadomości.
Wdrożenie HRJ w Polsce od grudnia 2030 r., a w perspektywie połowy lat 30. uruchomienie przewozów na liniach dużych prędkości będzie okazją do pozyskania nowych przewoźników dalekobieżnych na polski rynek.
Ważne jest, aby dywersyfikować liczbę operatorów (przewoźników) w przewozach pasażerskich na kolei. W zakresie połączeń o charakterze użyteczności publicznej (tzw. PSO – public service obligation) stwarza to możliwość przełamania monopolu dominującego operatora, będącego zwykle tzw. przewoźnikiem narodowym. Podstawową korzyścią jest obniżenie kosztu jednostkowego wykonywania przewozów, co dzieje się w wyniku wzajemnej konkurencji o rynek. Umożliwia to zamówienie większej liczby pociągów (pracy eksploatacyjnej) za te same pieniądze oraz prowadzi do poprawy standardu świadczonych usług. Korzyści widoczne są także w przewozach komercyjnych, które odbywają się bez dopłaty ze strony państwa. Przykłady zagraniczne z Czech, Włoch czy Hiszpanii pokazują, że kilku przewoźników walczących o pasażera na tym samym korytarzu skutkuje zwiększeniem oferty (pociągi kursują częściej, niż gdyby funkcjonował jeden przewoźnik), spadają ceny biletów i rośnie jakość świadczonych usług. Zarówno w przypadku przewozów PSO jak i komercyjnych wielkość rynku rośnie – uruchamianych jest więcej pociągów (wyższa praca eksploatacyjna). Okazuje się, że dotychczasowy tzw. „zasiedziały” przewoźnik narodowy traci relatywnie niewiele udziału w rynku, a jednocześnie poprawia swoją efektywność w wyniku konkurencji na rynku.
Dlatego w ramach Projektu prowadzone są zabiegi zachęcające operatorów kolejowych do zainteresowania się perspektywami rozwoju kolei w Polsce. Działania te muszą być proaktywne – dlatego Ministerstwo Infrastruktury, CPK oraz PLK S.A. w dniach 25-26 czerwca 2024 r. wzięły udział w World Passenger Festiwal, będącym jednym z ważniejszych wydarzeń branży przewozów pasażerskich, na którym pojawia się wiele istotnych podmiotów. W ramach wydarzenia przedstawiciele HRJ wygłosili prezentację „Horizontal Timetable: integrated clockface timetable as a key measure to liberalize the long distance railway market in Poland” (dostępna pod linkiem). Przedstawiono perspektywy rozwoju rynku przewozów w Polsce, założenia Projektu HRJ oraz szczegóły procesu konsultacyjnego z potencjalnymi przewoźnikami.
Wspólny udział w wydarzeniu Ministerstwa Infrastruktury, CPK oraz PLK S.A. miał na celu przekazanie zainteresowanym mocnego sygnału, że Polska poważnie traktuje swoje zobowiązania dotyczące wdrożenia IV pakietu kolejowego w segmencie przewozów dalekobieżnych od grudnia 2030 i dostrzega korzyści płynące z liberalizacji rynku. Ponadto prowadzono rozmowy z przedstawicielami przewoźników i reprezentujących ich organizacji, zachęcając do udziału w konsultacjach.
Obecni i potencjalni przewoźnicy chcący wziąć udział w konsultacjach proszeni są o zarejestrowanie się do 31 sierpnia 2024 r. poprzez wypełnienie formularza zgłoszeniowego. Szczegóły znajdują się w zakładce Konsultacje z Potencjalnymi Przewoźnikami.